گیمیفیکیشن چیست؟ جادوگری در طراحی تجربه کاربری!

دنیای گیمیفیکیشن

گیمیفیکیشن یا بازی‌وارسازی از مفاهیم نوین در حوزه دیجیتال مارکتینگ و تجربه کاربری است که با استفاده از المان‌های بازی، به محیط‌های غیر بازی، جذابیت و انگیزه می‌بخشد. اما بسیاری از افراد این مفهوم را اشتباه درک می‌کنند و آن را با بازی‌های واقعی یا پاداش‌دهی ساده اشتباه می‌گیرند. هدف این مقاله بررسی گیمیفیکیشن، تفاوت‌های آن با بازی و تاثیر آن در حوزه‌های مختلف از جمله کسب‌وکار، آموزش و زندگی روزمره است.

گیمیفیکیشن چیست؟

گیمیفیکیشن فرآیند اضافه کردن عناصر بازی به زمینه‌های غیر بازی است تا تعامل، مشارکت و انگیزه افراد را افزایش دهد. این مفهوم به معنای ساختن بازی یا استفاده از بازی به عنوان ابزار آموزشی نیست، بلکه با استفاده از عناصر و مکانیزم‌های بازی مانند امتیازدهی، مدال‌دهی، رقابت و چالش‌ها، تجربه کاربران را بهبود می‌بخشد. گیمیفیکیشن در بسیاری از اپلیکیشن‌ها، پلتفرم‌ها و وبسایت‌ها دیده می‌شود و هدف آن افزایش تعامل کاربران، وفادار سازی، ایجاد احساس موفقیت و بهبود تجربه کاربری است.

تاریخچه و پیدایش گیمیفیکیشن

ریشه‌های گیمیفیکیشن را می‌توان در ابتدای دهه ۲۰۰۰ جستجو کرد. در سال‌های ابتدایی، شرکت‌های فناوری مانند مایکروسافت از این تکنیک برای افزایش انگیزه کاربران استفاده کردند. با پیشرفت تکنولوژی و شناخت بیشتر از روانشناسی کاربران، گیمیفیکیشن به یکی از استراتژی‌های مهم در جذب و نگهداشت کاربران تبدیل شد.

چرا گیمیفیکیشن؟

• افزایش انگیزه و مشارکت کاربران: بازی‌وارسازی می‌تواند محیط‌های خشک و کسل‌کننده را به محیط‌های جذاب و هیجان‌انگیز تبدیل کند و به کاربران انگیزه بیشتری برای ادامه و مشارکت دهد.
• ایجاد احساس موفقیت و تعلق: ارائه امتیازات، مدال‌ها و رتبه‌بندی‌ها به کاربران احساس موفقیت و تعلق می‌دهد و آن‌ها را به ادامه استفاده از خدمات ترغیب می‌کند.
• تجربه کاربری بهتر: کاربران معمولاً به استفاده از محیط‌هایی که آن‌ها را به چالش می‌کشند و تجربه جذاب‌تری ارائه می‌دهند، علاقه بیشتری دارند.

گیمیفیکیشن در مقابل بازی‌سازی (تفاوت‌ها)

۱. گیمیفیکیشن، بازی نیست: در حالی که بازی‌ها کاملاً متمرکز بر سرگرمی هستند و هدف اصلی آن‌ها سرگرم کردن کاربران است، گیمیفیکیشن تنها از عناصر بازی برای بهبود تجربه کاربری استفاده می‌کند. به عنوان مثال، یک اپلیکیشن سلامت ممکن است چالش‌هایی برای کاربران قرار دهد و به آن‌ها امتیاز بدهد، اما هدف اصلی آن افزایش سلامت کاربران است و نه سرگرمی.

۲. پاداش‌دهی به شکل غیرمستقیم: در گیمیفیکیشن، پاداش به شکل غیرمستقیم است و به کاربر احساس موفقیت می‌دهد. اما در بازی‌ها، پاداش‌ها معمولاً به شکل دستیابی به مراحل جدید، اسلحه‌های بهتر یا امتیازات بالا هستند که با هدف ایجاد تجربه سرگرم‌کننده به کار می‌روند.

گیمیفیکیشن چه چیزی نیست؟

۱. سیستم‌های پاداش ساده: بسیاری از افراد گیمیفیکیشن را با سیستم‌های پاداش اشتباه می‌گیرند. دادن تخفیف به ازای خرید بیشتر، تنها یک سیستم پاداش است و به عنوان گیمیفیکیشن در نظر گرفته نمی‌شود.

۲. طرح‌های تشویقی یک‌طرفه: طرح‌هایی که تنها به هدف جذب مشتری و بدون ایجاد تجربه معنادار طراحی شده‌اند، نمی‌توانند گیمیفیکیشن باشند. گیمیفیکیشن نیاز به ایجاد انگیزه بلندمدت دارد و نباید صرفاً به یک تشویق کوتاه‌مدت محدود شود.

مثال‌هایی از گیمیفیکیشن در کسب‌وکارها

• Duolingo: این اپلیکیشن زبان‌آموزی با استفاده از امتیازات، سکه‌ها و چالش‌های روزانه، کاربران را تشویق می‌کند تا به طور منظم یادگیری زبان را ادامه دهند.

• اپلیکیشن‌های تناسب اندام: بسیاری از اپلیکیشن‌های تناسب اندام مانند Fitbit از عناصر گیمیفیکیشن مانند اهداف روزانه، جوایز و رقابت با دوستان استفاده می‌کنند تا کاربران به فعالیت‌های ورزشی بیشتر بپردازند.

مکانیزم‌های کلیدی گیمیفیکیشن

۱. سیستم امتیازدهی: این سیستم با ایجاد امتیازات برای انجام فعالیت‌های خاص، کاربران را تشویق به ادامه استفاده از محصول یا سرویس می‌کند.

۲. مدال‌ها و دستاوردها: این مکانیزم به کاربران این امکان را می‌دهد تا برای دست‌یابی به سطوح مختلف پاداش بگیرند، که به ایجاد حس موفقیت و انگیزه کمک می‌کند.

۳. رتبه‌بندی: کاربران از طریق رتبه‌بندی می‌توانند میزان پیشرفت خود را مشاهده کنند و با دیگران رقابت کنند.

۴. چالش‌ها: ایجاد چالش‌ها و مأموریت‌های خاص باعث می‌شود که کاربران به انجام کارهای جدید و متفاوت تشویق شوند.

چرا گیمیفیکیشن موفق است؟

گیمیفیکیشن بر اساس اصول روانشناسی و انگیزش عمل می‌کند. درک درست از عوامل انگیزش درونی و بیرونی کاربران، باعث شده تا این روش به ابزار قدرتمندی در افزایش مشارکت کاربران تبدیل شود. اصول کلیدی که در موفقیت گیمیفیکیشن مؤثر هستند عبارتند از:

۱. حس پیشرفت: کاربران می‌خواهند پیشرفت کنند و از جایگاه فعلی خود فراتر بروند. گیمیفیکیشن با ارائه امتیازات، مدال‌ها و رتبه‌بندی‌ها، حس پیشرفت را در کاربران ایجاد می‌کند.

۲. رقابت و همکاری: حس رقابت و همکاری دو نیروی محرک قوی هستند که می‌توانند تعاملات را افزایش دهند و کاربران را به فعالیت بیشتر ترغیب کنند.

۳. احساس موفقیت: گیمیفیکیشن با ارائه جوایز و امتیازات به کاربران، حس موفقیت و تعلق به جمع را در آن‌ها تقویت می‌کند.

استفاده‌های عملی از گیمیفیکیشن در صنایع مختلف

• آموزش: گیمیفیکیشن در آموزش می‌تواند یادگیری را سرگرم‌کننده‌تر و تعاملی‌تر کند. استفاده از چالش‌ها، مدال‌ها و امتیازات، انگیزه دانش‌آموزان را افزایش می‌دهد و آن‌ها را به یادگیری فعال‌تر ترغیب می‌کند.

• بازاریابی: بسیاری از شرکت‌ها از گیمیفیکیشن در کمپین‌های بازاریابی خود استفاده می‌کنند. ارائه کدهای تخفیف، امتیازات قابل بازخرید و چالش‌های خرید، روش‌های مؤثری برای جلب و حفظ مشتریان هستند.

• بهداشت و تناسب اندام: اپلیکیشن‌های ورزشی و تناسب اندام با استفاده از گیمیفیکیشن کاربران را به انجام تمرینات منظم تشویق می‌کنند و باعث می‌شوند که افراد به راحتی به اهداف سلامتی خود نزدیک شوند.

مزایا و معایب گیمیفیکیشن

مزایا:

۱. افزایش تعامل کاربران: گیمیفیکیشن به کاربران این امکان را می‌دهد که بیشتر با اپلیکیشن‌ها و خدمات تعامل داشته باشند.
۲. تقویت انگیزه کاربران: با استفاده از امتیازات و پاداش‌ها، کاربران به ادامه استفاده ترغیب می‌شوند.
۳. بهبود تجربه کاربری: گیمیفیکیشن می‌تواند محیط‌های پیچیده را به محیط‌های جذاب و قابل درک تبدیل کند.

معایب:

۱. پیچیدگی طراحی و پیاده‌سازی: طراحی گیمیفیکیشن موفق نیاز به دانش عمیق از روانشناسی کاربران و طراحی تجربه کاربری دارد.
۲. ایجاد وابستگی غیرضروری: استفاده از گیمیفیکیشن بدون توجه به اهداف واقعی کاربر ممکن است منجر به وابستگی غیرضروری شود.
۳. هزینه‌های توسعه: پیاده‌سازی گیمیفیکیشن نیازمند هزینه‌های بالای توسعه و نگهداری است.

نکات نهایی و جمع‌بندی

گیمیفیکیشن به عنوان یکی از استراتژی‌های قدرتمند در جذب و نگهداشت کاربران، دارای مزایا و محدودیت‌های خاص خود است. با اینکه استفاده از آن به طور قابل توجهی می‌تواند تجربه کاربری را بهبود بخشد، اما موفقیت آن وابسته به درک درست از نیازهای کاربران و طراحی مناسب مکانیزم‌های گیمیفیکیشن است. از این رو، اگر به دنبال پیاده‌سازی گیمیفیکیشن در کسب‌وکار یا پلتفرم و یا حتی پیاده سازی گیمیفیکیشن در آموزش های خود هستید، حتماً با اصول و جزئیات آن آشنا شوید تا بتوانید تجربه‌ای بهتر برای کاربران خود فراهم کنید.